Raphaël Confiant

Jik dèyè do Bondyé

Ibis Rouge

Petit-Bourg (Guadeloupe), 2000

bibliothèque insulaire

   
bannzil kréyòl
Martinique

parutions 2000

Jik dèyè do Bondyé / Raphaël Confiant. - Petit-Bourg (Guadeloupe) : Ibis rouge, 2000. - 166 p. ; 22 cm.
ISBN 2-84450-074-9
Raphaël Confiant a présidé le jury du 5e Prix du Livre Insulaire (Ouessant 2003)

NOTE DE L'ÉDITEUR : Il y a 21 ans, Raphaël Confiant publiait son premier livre en créole. Sans le moindre écho. A l'époque, le créole n'était pas encore une langue reconnue et il n'y avait pas de public pour la littérature créolophone. Aujourd'hui, il existe une licence et une maîtrise de créole à l'Université des Antilles et de la Guyane, et la langue a désormais droit de cité à la radio et à la télévision.

Le héros de « Jik dèyè do Bondyé », Mano, est un jeune nègre de la campagne du Lorrain (nord-atlantique), amoureux de Clotilde, qui refuse l'ordre semi-esclavagiste de la plantation où il est coupeur de canne. Il finit par tuer le fils du Béké le jour même où plusieurs jeunes nègres s'enfuirent en dissidence c'est-à-dire traversèrent le canal de la Dominique pour rejoindre les FFL (Forces Françaises Libres) du général de Gaulle.

Raconté sur le rythme du conte, de l'épopée et du chant, ce texte multiforme et polyphonique donne à la langue créole une ampleur insoupçonnée.

RÉSUMÉ KRÉYÒL : Raphaël Confiant fèt atè Matinik nan lanné 1951 nan komin Lowen. I fè étid Lisé Chèlchè èk Linivèsité Eks-an-Pwovans éti i apwann Syans Politik èk abglé. Apré sa, i fè étid lengwistik èk jòdijou i ka fè lékòl adan Linivèsité Lézantiy èk Laguiyàn. I mété 5 liv an kréyòl déwò kontèl « Jou Baré » (1979), « Bitako-a » (1985) oben « Kòd Yanm » (1986). I matjé plizyè liv an fwansé tou ki trapé anpil siksé kontèl « Le Nègre et l'Amiral » (1988) oben « L'Allée des Soupirs » (1993). I sé yonn adan sé poto-mitan GEREC-F la (Krèy wouchach asou lang èk kilti kréyòl).

An tan Lanmiral Wobè (1940-44), nèg wè bon mizè atè péyi Matinik la men yo fè débriya pou sa dépri kòyo abo pa té ni travay ankò anlè sé bitasyon kann-lan. Liv-tala ka rakonté istwè an jenn malboug yo ka kriyé Mano Lorimè ki té ka viv nan komin Lowen, nan fondòk lakanpay-la. I tjwé yich Bétjé-a davwè misyé té ka fè mako'y pwézonnen bèf nèg ki té ka bòdé tè'y èk i chapé an disidans. Men, i pa fè kon sé lézòt jenn manmay-la ki té ka sanfui Dominik oben Sent-Lisi pou ay goumen ba Lafwans. Okontrè, i désidé rété an péyi-a èk koumansé ka travèsé'y pak an pak, ka pwofondé adan bwa'y, ka janbé mòn li èk larivyè1y, an sèl lidé nan tèt li : rivé dérayé sé Kann modisyon-an ki té ka pousuiv li a.

Raphaël Confiant chaché tounen kontè-majolè pou ba nou istwè Mano. Kivédi i ripwan kanman pawòl sé mèt lavéyé lanmò-a, mannyè palé anbafèy yo, bèl lo zimaj-la yo ka kréyé a. Men, an mizi an mizi, nou ka wè matjè-a ka détaché kòy di majolay-la pou rantré adan véritab litérati-a. Pli Mano ka kouri èk pli Lamilis isenbòt Lanmiral-la ka chaché varé'y, pli pawòl-la ka fè djèz, ka tòtiyé anlè kòy menm konsidiré matjè-a té lé envanté an plodari ki nèf ba pèp li.

An final di kont, liv-tala sé chimen lang kréyòl-la bat tou pou i rivé menm wotè épi dòt lang mapipi kontèl fwansé oben anglé. I ka montré ki sé anlè'y nèg Matinik-la pou apiyé si ou wè i lé sòti adan lélékou-a i maré a dépi nanninnannan an.

COMPLÉMENT BIBLIOGRAPHIQUE
  • « Jik dèyè do Bondyé », (Martinique) : Grif An Tè, 1979
  • « La lessive du diable » Jik dèyè do Bondyé trad. du créole par l'auteur, Paris : Ecriture, 2000 ; Le Serpent à plumes (Motifs, 190), 2003
Sur le site « île en île » : dossier Raphaël Confiant

mise-à-jour : 19 mars 2019

   ACCUEIL
   BIBLIOTHÈQUE INSULAIRE
   LETTRES DES ÎLES
   ALBUM : IMAGES DES ÎLES
   ÉVÉNEMENTS

   OPINIONS

   CONTACT


ÉDITEURS
PRESSE
BLOGS
SALONS ET PRIX